یادداشتی در باب سریال پایتخت 6

یادداشتی در باب سریال پایتخت 6

با پایان یافتن نسبی سریال پایتخت ۶ (باید منتظر قسمت فاینال آن بعد از شکست کرونا باشیم) حجم انتقادات به سوی این سریال از طرف جریان خاصی بسیار زیاد شد؛ جریانی که فصل قبلی (پنجم) سریال را ستایش می‌کردند و حالا همگی در مقام منتقدین سرسخت سریال برآمده‌اند. اما مشکل آنها چیست و پایتختی که توسط صدا و سیما به زیر تیغ سانسور برده شده، چطور همچنان برای آنها هضم نشدنی است؟ در این یادداشت مازیار وکیلی، منتقد سینمای کشورمان نگاهی به ماجرای سانسور پایتخت و چرایی آن و در نهایت دلیل مشکلی که برخی افراد با آن دارند پرداخته است.

مازیار وکیلی،‌منتقد سینما:

در همین اول کار باید این مساله را روشن کنیم که فعالان فرهنگی اصول گرا ذهنیتی پادگانی دارند. برای آن‌ها دستور زدن یک فیلم از مرکز (شما بخوانید بالا) صادر می‌شود و چون بودجه و پول زیادی هم در اختیارشان قرار می‌گیرد و نوشته‌هایشان ضمانت اجرایی دارد با اینکه در فضای فرهنگی اقلیت هستند اما می‌توانند یک محصول هنری را نابود کنند. آن‌ها یا می‌توانند مثل «پایتخت پنج» محصولات هنری را با پول بخرند و آن را با مضامین دلخواهشان پر کنند یا اگر آن محصول اندکی از عقایدشان تخطی کند با حمله به آن و سانسوری که اعمال می‌کنند آن محصول را از کیفیت نهایی تهی نمایند. آن‌ها هنرمند را بوقچی/وسیله‌ای می‌بینند که باید عقاید آن ها را جار بزند. پول خوب هم می دهند و صادقانه کیفیت نهایی کار برایشان مهم نیست. مهم انتقال پیام هسته سخت قدرت با اتکا به پول بی زبان نفت است.

آنها تمام گلوگاه های رسمی فرهنگی را در اختیار دارند و همین باعث شده کار کردن برای آن بخش‌های فرهنگی کشور که وظیفه تولید محصول فرهنگی و هنری سرگرم کننده را بر عهده دارد سخت تر شود. پایتخت شش نمونه اعلا چنین رویکردی به محصولات هنری است. صدا و سیما و اسپانسرش (که توسکا باشد) پولی داده و سریالی تولید کرده، بدون اینکه به خط و ربط داستانی، خلاقیت تیم سازنده و هر چیز دیگری که به بخش فنی یک سریال مرتبط باشد کاری داشته باشد؛ آن جاهایی را که به نظرش نالازم آمده دور ریخته و چیزی را روی آنتن فرستاده که فکر می کرده خوب است. اما اصول گرایان به همین هم اعتراض دارند. علت این اعتراض چیست؟ علت اعتراض این است که برخلاف سری قبلی پایتخت، این یکی (فصل ششم) منویات آنان را دنبال نمی کند، پس باید به آن حمله کرد که یا سازندگان بی خیال ساخت سری های بعدی شوند و یا همان مسیری را ادامه دهند که در سری پنج شاهد آن بودیم. محصول چنین نگاهی به هنر وضعیت امروز صدا و سیما است و نگاهی پادگانی که دستورات را ارسال می‌کند و بدنه سازمان هم همان دستورات را بدون کاستی اجرا می کند. نتیجه؟ دور شدن هر چه بیشتر از تلویزیون و خداحافظی با شبکه‌ها و برنامه‌های آن در آینده نه‌چندان دور که همین الان هم تا حد زیادی رخ داده است. چرا؟ چونکه این رسانه بلندگو بودن یک جریان خاص بودن را به سرگرمی ترجیح داده است.

در نهایت باید پرسید علت این همه جار و جنجال بر سر پایتخت چیست؟ دعوا قطعا بر سر مسائل فنی و هنری سریال نیست که اگر بود داقل ده درصد از نقدهای مخالفان سریال به این مووضع اختصاص پیدا می‌کرد. مشکل اما در جای دیگری است و از آنجا آب می‌خورد که مخالفان سریال، خصوصا مخالفان ایدئولوژیک آن در پایتخت تصویری خیلی واقعی از جامعه ایران دیده‌اند که طاقتشان آن را تاب نیاورده است. تصاویری واقعی از خانواده‌ و دین‌داری، از روابط و بیکاری و همچنین فرصت طلبی فزاینده جامعه ایران که محصول دخالت نهادهای گوناگون در تمام شئون زندگی ملت است.واقعیت اینجاست که اکثر قریب به اتفاق مردم ایران بسیاری از تعاریف اجتماعی، سیاسی و مذهبی را با تعریف نیم قرن پیش نمی‌شناسند. خانواده‌ها دیگر خانواده‌های سابق نیستند و مردم برای رسیدن به قدرت و نان شب، هر کاری می‌کنند.

امروزه در جامعه ایران، خانواده محلی است پر از تناقض، از هم گسیختگی و آشفتگی که آنقدر مشکلات سرش ریخته که دیگر جایی برای صفا و صمیمین و عشق در آن باقی نمی‌ماند. پایتخت (فارغ از کیفیت نهایی اثر) واقعیت جامعه ایران است که بخش‌های فرهنگی مختلف کشور سعی داشته‌اند آن را سالها پنهان کنند؛ آنها خیلی همت کنند در نهایت تمام مشکلات را بر سر دست بیگانه و دشمن خارجی می‌اندازند و دیگران را مسئول آشفتگی حاکم در ایران. این عادت آنهاست و ادبیاتی هم که به کار می‌برند همین موضوع را تاکید می‌کند. همه نهادها یا حرف «دیگران» را می‌زنند یا حرف نفوذی و دشمن و غرب زدگی و همه چی را به دشمن ربط می‌دهند. تولیدات این دسته از منتقدین مخالف نهایتا به آثار ده نمکی و شورجه می‌رسد و مدعی همه چیز و همه کس هستند اما توانایی ساختن یک کلیپ قابل دفاع هم ندارند چه برسد به ساخت یک سریال.

تصور آنها از محصول فرهنگی خوب و کامل صرفا «فیلم خروج» حاتمی کیا است. آنها در مباحث هنری تعریف درستی ندارند و تا یک محصول عادی را خراب نکنند (مثل پایتخت ۵ که توسط آنها خراب شد) ول کن ماجرا نیستند که نیستند. نتیجه این برخوردها هم نهایتا سر بر آوردن ده‌نمکی‌ها و طالب زاده‌ها در وادی هنر است؛ ناگفته نماند آنها حتی به حاتمی کیا هم رحم نکردند و برای صحت این ادعا کافیست محصولات حاتمی کیا بعد از همکاری با سازمانی چون اوج را ببینید تا دستتان باید چطور با یک فیلمساز خوب و هنرمند بازی می‌کنند و با او چه‌ها نمی‌کنند.

در نهایت باید گفت پایتخت شاید سریال کاملی نباشد اما خیلی واقعی‌تر از هر مستندی است و همین مساله هم برخی دوستان را بدجوری آزار داده است.

منبع : ویجیاتو

داتلود کامل سریال پایتخت